Fundacja Dolina Domów Przysłupowych zaprasza właścicieli, mieszkańców i sympatyków regionu do udziału w projekcie „Dostrzec, zrozumieć, ocalić” – inicjatywie poświęconej rozpoznaniu i ochronie unikalnej architektury przysłupowej w Szklarskiej Porębie i Świeradowie-Zdroju.
Na czym bazuje projekt „Dostrzec, zrozumieć, ocalić”
To praktyczny program, którego celem jest zachowanie tradycyjnego charakteru domów przysłupowych oraz ułatwienie właścicielom dostępu do wiedzy i środków na remonty.
W 2024 roku Fundacja opracowała „Cyfrowy Katalog i Kreator Architektury Regionalnej„.
Kreator jest dostępny na stronie:
www.wzorniksudecki.com
To nowoczesne narzędzie dla architektów i inwestorów, które prezentuje:
- przykłady dobrych praktyk,
- zeskanowane w 3D detale architektoniczne,
- kompletne obiekty i rozwiązania projektowe.
Równolegle powstała wystawa „Jeden dom – wiele twarzy” z cyklu Szklarska, dziewczyna z charakterem, ukazująca przemiany domów przysłupowych – od czasów świetności po współczesne interpretacje.
Dlaczego ten projekt jest potrzebny?
W ciągu ostatnich dekad wiele domów przysłupowych zniknęło lub zostało przebudowanych w sposób zacierający ich oryginalny charakter.
Często brakuje wiedzy i dokumentacji, co utrudnia skuteczną ochronę tego typu zabytków.
Projekt „Dostrzec, zrozumieć, ocalić” ma na celu rozpoznanie, opisanie i cyfrowe udostępnienie informacji o zachowanych obiektach, aby w przyszłości łatwiej było je chronić i odnawiać.
Co powstanie w ramach projektu?
Harmonogram prac przedstawia się następująco:
- Przygotowanie narzędzi i szkolenie wolontariuszy – opracowanie formularzy, kart dokumentacyjnych i wytycznych fotograficznych.
- Inwentaryzacja w terenie – zespół i wolontariusze udokumentują ok. 200 obiektów w Szklarskiej Porębie i Świeradowie-Zdroju.
- Cyfrowa baza danych – zawierająca opisy, zdjęcia i lokalizacje.
- Interaktywna mapa domów przysłupowych – z możliwością dodawania nowych obiektów przez użytkowników.
- Film dokumentalny „Dostrzec, zrozumieć, ocalić” – pokazujący przebieg projektu, rozmowy z mieszkańcami i ekspertami.
- Upowszechnienie rezultatów – publikacje, spotkania i współpraca z lokalnymi instytucjami.
Korzyści dla właścicieli domów
Właściciele domów będą mogli liczyć na:
- Widoczność – obecność w katalogu i na mapie ułatwi ubieganie się o dotacje.
- Wsparcie merytoryczne – wskazówki, jak prowadzić prace remontowe z poszanowaniem tradycji.
- Dokumentację fotograficzna – przydatna przy konsultacjach konserwatorskich.
- Prywatność i współdecydowanie – publikacja informacji tylko za zgodą właściciela.
- Wspólnotę – kontakt z osobami, które dbają o dziedzictwo regionu.
Spotkanie i premiera filmu
25 października 2025 r. (sobota), godz. 16:30 – 4. Peron, Szklarska Poręba
W programie:
- Elżbieta Lech Gotthardt (Stowarzyszenie Dom Kołodzieja) – o źródłach finansowania renowacji,
- Darek Borkowski (Ruinersi) – o praktyce remontów i zachowaniu oryginalnej estetyki,
- Małgorzata Maszkiewicz (Fundacja Dolina Domów Przysłupowych) – o znaczeniu architektury przysłupowej dla tożsamości i turystyki regionu.
Kto realizuje projekt?
Projekt koordynuje Małgorzata Maszkiewicz, założycielka i prezeska Fundacji Dolina Domów Przysłupowych.
Prace terenowe prowadzi Bartosz Kijewski ze Stowarzyszenia Flins w Świeradowie-Zdroju.
Fundacja współpracuje z konserwatorami, architektami i rzemieślnikami z Polski i Czech.
Jak dołączyć do projektu?
Osoby posiadające dom przysłupowy – lub podejrzewające, że ich budynek ma takie cechy – mogą zgłosić się do Fundacji:
www.dolinadomowprzyslupowych.com
Email: info@dolinadomowprzyslupowych.com
Mile widziane są również archiwalne fotografie, wspomnienia i wskazówki lokalizacyjne.
Sprawdź też na czym polega nowy pobór opłat w Szklarskiej Porębie!
Źródło:
- Miasto Szklarska Poręba, „Dostrzec, zrozumieć, ocalić”, https://miasto.szklarskaporeba.pl/aktualnosci/dostrzec-zrozumiec-ocalic.html [odczyt: 09.10.2025]
